Kapela Byrtków
z Pewli Wielkiej
Jedna z nielicznych autentycznych kapel góralskich. Edward Byrtek, najwybitniejszy obecnie dudziarz na Żywiecczyźnie, oraz bracia, wirtuozi skrzypiec – Józef i Władysław są mieszkańcami Pewli Wielkiej. Byrtkowie występują również jako soliści, ale przy różnych okazjach tworzą tradycyjną góralską kapelę złożoną z dud żywieckich i skrzypiec. Są kontynuatorami znakomitej rodzinnej tradycji, zapoczątkowanej przez ojca, legendarnego skrzypka samouka Karola Byrtka (1907–1989). Wraz ze szwagrem – dudziarzem Władysławem Plutą (1920–1992), synami – Józefem (1933), Władysławem (1936) oraz Edwardem (1944), a także okazjonalnie występującymi z nimi córkami – śpiewaczkami Krystyną (1952) i Władysławą (1956), Karol Byrtek stworzył Kapelę Rodziny Byrtków, która w latach 60., 70. i 80. była wielokrotnie nagradzana w najbardziej prestiżowych konkursach za autentyzm i wierność przekazu. Kapela występowała w kraju i podczas zagranicznych wojaży z działającymi wówczas żywieckimi zespołami folklorystycznymi: Beskidami, Jodłami i Groniami. Wyrazem najwyższego uznania dla kapeli Karola Byrtka było przyznanie jej Nagrody im. Oskara Kolberga (1984).
Synowie grają obecnie ten sam repertuar co ojciec. Są to przede wszystkim melodie pasterskie, hajduk, siustany, koń, sarna, obyrtki. Wybitny, nieżyjący już, znawca folkloru muzycznego Żywiecczyzny Józef Mikś dokonał zapisów nutowych tych melodii i opublikował je w książce „Muzyka Beskidu Żywieckiego", by udokumentować zachowany tylko na tym terenie stary sposób gry, współcześnie określany jako heterofonia (polega na prowadzeniu przez skrzypce i dudy tej samej melodii tak, jak pozwala na to instrument, wprawa i fantazja muzyczna grającego). Ten sposób gry przynosi Kapeli Byrtków ciągle nowe sukcesy. Edward i Władysław są laureatami festiwalu w Kazimierzu nad Wisłą, a wszyscy trzej bracia mają na koncie wiele nagród indywidualnych i zespołowych Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu oraz Konkursu Gry na Unikatowych Instrumentach Ludowych w Wieprzu k. Żywca. W 2016 roku zostali uhonorowani Nagrodą im. Oskara Kolberga.