TransEtno

Kamieniarz Helena

Kamieniarz Helena

z Koniakowa, ur. 1931 – zm. 2006

Twórczyni misternych, urzekających pięknem i sławnych na całym świecie koronek. Należała do grona najznakomitszych (najbardziej cenionych i znanych) mistrzyń heklowania. Urodziła się 6 kwietnia 1931 roku w Koniakowie, tam też zmarła w styczniu 2007 roku. Pierwsze koronki zaczęła wykonywać jako dziewczynka, naśladując pracę matki. Po wojnie była została najmłodszą uczennicą słynnej koronkarki z Koniakowa Marii Gwarek.

Asortyment wyrobów Heleny Kamieniarz był niemal nieograniczony: tradycyjne czepce, wstawki, serwetki (duże i małe, okrągłe, owalne lub prostokątne), obrusy, bluzki, sukienki, spódnice, rękawiczki, kołnierzyki i wiele innych. Jej koronki charakteryzowały się starannością wykonania, oryginalnością kompozycji i bogactwem motywów, inspirowanych najczęściej przyrodą. Koniakowska mistrzyni korzystała nie tylko ze starych, tradycyjnych wzorów, ale potrafiła też tworzyć własne (zarówno motywy, jak i kompozycje), choć osadzone w tradycji. Umiała wyheklować całą pracę ciągłą nicią, bez jej przerywania – co było umiejętnością rzadką, uwarunkowaną techniczną perfekcją.

Helena Kamieniarz współpracowała z Cepelią. Należała do Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Chętnie przekazywała swoje umiejętności młodszym koronkarkom. Prowadziła też zajęcia w ramach programów edukacyjnych związanych z ochroną, kultywowaniem i popularyzowaniem ludowych tradycji czy ginących zawodów, a adresowanych zarówno do dzieci i młodzieży, jak i nauczycieli oraz instruktorów. Była też znaną działaczką społeczną.

Od 1985 roku w jej domu czynna była galeria, w której można było obejrzeć efekty twórczej aktywności kilku pokoleń rodziny (koronki babci i mamy, córki, synowej, wnuczek, a także rzeźby i maski wykonane przez męża, brata, synów oraz ojca). Odwiedzały ją wycieczki z całego świata. Dziś jest to Izba Twórczości Rodziny Kamieniarz–Kubaszczyk.

Helena Kamieniarz była wielokrotnie nagradzana w konkursach o zasięgu regionalnym, ogólnopolskim i międzynarodowym. Jej prace były eksponowane na wystawach w Polsce, Austrii, Czechosłowacji i Rosji. Ze swoimi koronkami była w Holandii, we Włoszech oraz na prezentacjach sztuki ludowej we Francji, na Węgrzech i w Niemczech. Uczestniczyła też w kiermaszach sztuki ludowej oraz imprezach folklorystycznych.

Za swoją działalność twórczą otrzymała: Złoty Krzyż Zasługi (1988, 1998), odznaki Zasłużony Działacz Kultury (1988) i Za zasługi dla województwa bielskiego (1997) i przyznany pośmiertnie Złoty Medal Gloria Artis. Uhonorowano ją także nagrodami: Ministra Kultury i Sztuki (1983), wojewódzką (1987), im. Jana Pocka (1989), im. Oskara Kolberga (1993), Ministra Kultury i Sztuki (1996). Posiadała odznaczenia państwowe, w tym Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.

Jej koronki znajdują się w wielu muzeach i kolekcjach krajowych (w Bielsku-Białej, Cieszynie, Wiśle, Żywcu, Opolu, Szczecinie, Przemyślu, Sopocie) oraz zagranicznych (w Niemczech, Anglii, Austrii, Finlandii, Rosji, Australii i USA). Zdobią także wnętrza domów wielu osobistości na całym świecie. Specjalną serwetę o średnicy 2.20 m wykonała wraz z innymi koniakowskimi koronkarkami jako dar dla Ojca Świętego Jana Pawła II. A czarny szal, będący dziełem jej rąk, należał do ulubionych elementów garderoby holenderskiej królowej Beatrycze.