Miejsce to obrosło legendą, jakoby mieli nocować tu dwaj polscy monarchowie: Jan Kazimierz uchodzący przed Szwedami oraz Jan III Sobieski w drodze na Wiedeń. Co prawda legendom do końca wierzyć nie można, ale podobno w każdej z nich jest ziarnko prawdy. A owo miejsce istnieje naprawdę...

Nieopodal głównej drogi, wiodącej przez Milówkę (leżącą w dolinie Soły, na pograniczu Beskidu Śląskiego i Żywieckiego), stoi jeden z najstarszych obiektów ludowej architektury drewnianej na Żywiecczyźnie – chałupa wzniesiona w 1739 r. przez milowskiego karczmarza Piotra Gorela, wspomnianego w „Dziejopisie Żywieckim” Andrzeja Komonieckiego.

Na przestrzeni wieków obiekt przechodził w ręce kolejnych właścicieli. Prócz wyrytego napisu z datą powstania na środkowym tragarzu izby widnieje jeszcze jeden, tym razem polsko-łaciński napis informujący o gruntownej renowacji budynku w 1760 r. przez drugiego właściciela – urzędnika folwarku w Węgierskiej Górce, Sebastiana Caputę. To jemu przypisuje się wybudowanie podpiwniczonej komory na przedłużeniu sieni. Ostatnimi właścicielami byli członkowie rodziny Kąkolów. Chałupa należała do nich aż do lat 70. XX w. Obiekt został udostępniony do zwiedzania od 1988 r. i obecnie jest własnością Gminy Milówka.

Chałupa jest konstrukcją typowo zrębową – ma dach pokryty gontem, a wypełnienie pomiędzy belkami jest z mchu (najstarsza forma budownictwa). Układ pomieszczeń ma obrazować połowę XIX w. Na skos od pieca z otwartym paleniskiem znajduje się tzw. święty kąt, gdzie wiszą obrazy świętych, a drewniany stół pełnił funkcję ołtarza, przy nim posiłki spożywano tylko od święta. Uwagę zwraca pięknie zdobiona skrzynia posagowa, którą otrzymywała dziewczyna wychodząca za mąż – delikatna ornamentyka była bardzo popularna i chętnie umieszczana nie tylko na przedmiotach domowego użytku, ale i na strojach.

Interesujące jest zobaczyć miejsce, którego wnętrze zostało utrwalone w filmie „Wesele”, a także na obrazie Józefa Pieniążka – malarza wynajętego przez Habsburgów, któremu tak się spodobało, że postanowił je uwiecznić.

W Starej Chałupie i w drugim zabytkowym budynku przeniesionym z Przyłękowa oraz na terenie należącym do obiektu urządzane są imprezy – biesiady, plener rzeźbiarski, koncerty folklorystyczne, odbywają się tu Żywieckie Gody, warsztaty sztuki ludowej (garncarstwo, malarstwo na szkle, ceramika, rzeźba w drewnie, tkactwo).

Muzeum Stara Chałupa
34-360 Milówka, ul. Piastowska 1
Gminny Ośrodek Kultury
34-360 Milówka, ul. Dworcowa 1
tel. (+48) 33 863 73 99
e-mail: gok.milowka@interia.pl
www.gok.milówka.pl