TransEtno

Antalík Jozef

Antalík Jozef

z Veľkého Zálužia, ur. 1898 – zm. 1989

Obdarzony wielkim talentem muzycznym, wirtuoz, ceniony zarówno przez znawców, jak i prostych słuchaczy. Urodził się 3 kwietnia 1898 roku w Cabaji-Čapore. Całe życie ciężko pracował na roli. Do szkoły chodził krótko. Często wraz rodziną przeprowadzał się, szukając lepszych warunków bytowych. Pomimo biedy bywało jednak wesoło – jak wspominał – zwłaszcza w sobotnie wieczory czy niedzielne popołudnia, kiedy ojciec grywał na dudach sąsiadom do tańca. Dźwięki dud towarzyszyły więc Jozefowi od wczesnej młodości. W wieku dwunastu lat z żytniej słomy skonstruował swój pierwszy instrument.

Przed I wojną światową w Nitrze i okolicy tradycja gry na dudach była żywa. Gajdosze występowali w Malých Janíkovciach, Dolných Krškanoch, Mojmírovciach, Komjaticiach i Párovských Hájoch. W tym czasie jednak Jozefowi bardziej podobała się heligonka, na której grał jego starszy brat, później wybitny heligonista. Ku dudom skłonił się w wieku dwudziestu pięciu lat, po tym jak podczas żniw w Senci dostał zapalenia oczu i stracił wzrok (po sześciu latach wzrok nieco mu się poprawił). Grać nauczył się od ojca i starszego brata Michała oraz od gajdoszy z okolicznych wsi – Svitáča, Gráca, Vlasáka i Stranáka. Po pięciu latach nauki występował podczas biesiad, zabaw karnawałowych i wesel, zarabiając na utrzymanie siebie i swojej rodziny – żony i córki, na których pomoc zawsze mógł liczyć. Dudy były jego jedynym źródłem dochodu. Za oszczędzone pieniądze wybudował niewielki dom w Veľkom Záluží.

Po wojnie dużo podróżował. Wielokrotnie występował w Strážnici, Strakoniciach,  Východnej, Prešove, Martine, Tekove, Detve, Topoľčanoch i Nitre. Za swą grę na dudach otrzymał wiele nagród.

Jozef Antalík był ostatnim profesjonalnym gajdoszem na terenie Słowacji. Cechowały go: niesamowita inwencja twórcza, wyjątkowe poczucie rytmu i techniczna wirtuozeria.