Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej to instytucja kultury Samorządu Województwa Śląskiego z ponad czterdziestoletnią historią. Jednym z podstawowych zakresów jego działalności jest ochrona kultury ludowej. Upowszechnianie zagadnień dotyczących folkloru i sztuki ludowej, wieloletnie kontakty z twórcami, liczne konkursy, wystawy, przeglądy i festiwale z tej dziedziny dominują w jego działalności. Jest wśród tych działań impreza tej miary, co Tydzień Kultury Beskidzkiej.

ROK prowadzi własną galerię, a prezentacja sztuki ludowej jest w jej funkcjonowaniu najważniejsza. Została powołana z ambicjami pokazywania zjawisk nie tylko z najbliższego terenu, ale i z całej Polski południowej, a czasem ogólnopolskich. Sięga do bogatych, najstarszych tradycji, ale także obrazuje przemiany i stan obecny tej dziedziny. Wystawiają tu przede wszystkim twórcy z Beskidu Śląskiego i Beskidu Żywieckiego, a w tych regionach jest co pokazywać. Mogą się poszczycić wieloma wciąż żywotnymi, a nawet rozwijającymi się dziedzinami sztuki ludowej i znakomitymi artystami ludowymi lub do tego kanonu nawiązującymi. Na wystawach oglądać tu możemy malarstwo na szkle, rzeźbę w drewnie i kamieniu, koronkę, haft krzyżykowy, na tiulu i biały makowski, zdobnictwo bibułkowe, wieloraką plastykę obrzędową (gwiazdy, maski, szopki, połaźnice, światy), stroje, zabawkarstwo. Wystawiają w Galerii Sztuki także artyści z Małopolski, Kielecczyzny, Kaszub czy Podhala. Są prezentacje wybranych dzieł ze zbiorów kolekcjonerskich (np. Antoniego Macaka z Krakowa). Projekty o charakterze międzynarodowym pozwalają poznawać twórczość ludową i nieprofesjonalną w krajach sąsiednich, przede wszystkim w Czechach i Słowacji.

Wystawy mają różnorodny charakter. Spora część to indywidualne prezentacje dorobku, zarówno uznanych mistrzów, jak i zdolnych debiutantów. Ważne jest wskazywanie kontekstu funkcjonowania beskidzkiej sztuki ludowej. Stąd też obecne są bielskiej galerii zjawiska różnorodne, bliższe i dalsze, współtworzące obraz polskiej sztuki ludowej, jak na przykład fenomen Paszyna czy podhalańskie malarstwo na szkle. Ekspozycje bywają wynikiem konkursów, niekiedy cyklicznych, czasami międzynarodowych – do takich zaliczyć trzeba przede wszystkim wystawy zabawek, tradycyjnych i tradycją inspirowanych. Zabawka ma zresztą w ROK-u własną stałą ekspozycję, a zobaczyć można wyroby z ośrodka żywieckiego, z innych ośrodków w Polsce (m.in. kieleckiego i rzeszowskiego), a także z Czech, Słowacji, Węgier i Chorwacji. Przygotowywane są przekrojowe ekspozycje tematyczne; tematem jednej z ostatnich był „Chrystus Frasobliwy w sztuce” (2017).

Konkursom towarzyszą zwykle warsztaty, na których można nauczyć się poszczególnych technik, adresowane do wszystkich grup wiekowych, od najmłodszych do najstarszych, często także do nauczycieli. Edukacja prowadzona jest również w ramach Beskidzkiej Szkoły Folkloru – to bardzo ważna część działalności. Obejmuje wykonywanie bibułkowych kwiatów, malowanie obrazków na szkle, konstruowanie gwiazd kolędniczych, naukę rzeźbienia itd. – wszystko to pod okiem ludowych mistrzów lub doświadczonych instruktorów.

Dzięki licznym wydawnictwom towarzyszącym wystawom powstała bogata dokumentacja przedsięwzięć, procesów, przemian zachodzących w sztuce ludowej (lub ludową twórczością inspirowanej) regionu, a także rozwoju wielu twórców, podejmujących kolejne wyzwania i zdobywających coraz wyższe laury w konkursach.

Regionalny Ośrodek Kultury
43-300 Bielsko-Biała, ul. 1 Maja 8
tel. (+48) 33 812 33 33
e-mail: rok@rok.bielsko.pl
www.rok.bielsko.pl