TransEtno

Interreg 2007–2013

„Żywieckie Gody – karnawał bez granic”
Realizowany w okresie od stycznia do grudnia 2010 r. przez Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej, Oravské kultúrne stredisko w Dolným Kubínie i Gminny Ośrodek Kultury w Milówce projekt poświęcony był ochronie i zachowaniu dziedzictwa kulturowego po obu stronach granicy, ale nie w sferze materialnej, a w dziedzinie tradycyjnych zwyczajów i obrzędów okresu Bożego Narodzenia i karnawału. Głównym działaniem była organizacja kolejnej edycji „Żywieckich Godów”, najstarszej i największej imprezy folklorystycznej w okresie zimowym w Beskidzie Żywieckim i Śląskim. Świąteczna obrzędowość została zaprezentowana w najbardziej autentycznym kształcie – pokazano wspólne dla Polaków i Słowaków źródła obrzędowości, podobieństwa form kolędniczych w przygranicznych terenach Żywiecczyzny i Orawy, zrekonstruowano również zanikające zwyczaje. Doszło do zacieśnienia współpracy między polskimi i słowackimi zespołami oraz organizatorami dwóch głównych imprez folklorystycznych tego okresu po obu stronach granicy: „Żywieckich Godów” i Oravskich vianocy.
W ramach projektu odbyły się:
- Przegląd Zespołów Kolędniczych i Obrzędowych „Żywieckie Gody” w Żywcu i Milówce
- dwa koncerty „Boże Narodzenie jest w nas” z udziałem polskich i słowackich wykonawców podczas „Żywieckich Godów” i Oravskich vianocy
- rekonstrukcja i rejestracja filmowa wybranych zwyczajów bożonarodzeniowych,
- dwudniowe seminarium dla instruktorów zespołów, animatorów oraz studentów nt. tradycyjnej obrzędowości okresu Bożego Narodzenia na polsko-słowackim pograniczu w Euroregionie Beskidy
- konkurs i wystawa plastyki obrzędowej okresu Bożego Narodzenia (m.in. szopki, gwiazdy, ozdoby choinkowe).
- ponadto zaktualizowano internetowe bazy danych (etnofoto.net)
- opublikowano a) bogato ilustrowaną archiwalnymi i współczesnymi fotografiami książkę pt. „Żywieckie Gody 1969-2011” z płytą dvd – swoiste kalendarium, zbiór faktów i ciekawych informacji o imprezie, b) kalendarze biurkowe na lata 2010 i 2011 poświęcone beskidzkiemu folklorowi i sztuce ludowej, w trzech wersjach językowych, c) serię widokówek promujących „Żywieckie Gody”.
Projekt „Żywieckie gody – karnawał bez granic” był komplementarny do projektu realizowanego przez Oravské kultúrne stredisko w Dolným Kubínie pt. „Vianoce v l’udových zvokach, remeselnej a výtvarnej tvorbe”.


„Tam, gdzie Wy, tam i my”
Realizowany przez Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej i Oravské kultúrne stredisko w Dolným Kubínie od maja 2011 do kwietnia 2012 r. projekt polegał na nasyceniu i wzbogaceniu działaniami transgranicznymi kilkunastu przedsięwzięć tradycyjnie organizowanych przez dwie zaprzyjaźnione instytucje. Wybrani polscy i słowaccy twórcy nieprofesjonalni (muzycy, tancerze, aktorzy, rzeźbiarze), instruktorzy i animatorzy kultury uczestniczyli w imprezach po obu stronach granicy, nawiązując kontakty, poznając metody pracy sąsiadów i wymieniając doświadczenia. Głównym celem projektu było nawiązanie, wspieranie i zacieśnianie współpracy kulturalnej między polskimi i słowackimi członkami nieprofesjonalnych zespołów i grup artystycznych, a także popularyzacja ich działalności zarówno po stronie polskiej, jak i słowackiej. Uczestnicząca w imprezach publiczność i mieszkańcy terenów przygranicznych mieli niepowtarzalną okazję zobaczyć i poznać zróżnicowany kulturowo dorobek sąsiadów. Ze względu na ponadlokalny charakter działalności ROK i OKS projekt miał istotne znaczenie dla całego amatorskiego ruchu artystycznego na terenie południowej części województwa śląskiego i Orawy.
W ramach projektu:
- grupy, zespoły oraz twórcy ludowi z Polski uczestniczyli w takich imprez jak Deň tanca w Rabčy, Bačovské dni w Malatinie, Festiwal Pod Babou horou a Pilskom w Sihelnem, Podroháčske folklorne slávnosti w Zubercu, Gajdovačka w Oravskiej Polhorze, Kubínské divadelné dni, Námestovské divadelné dni, Oravske spevanki w Nižnej; polscy laureaci konkursu Vianočná pohl’adnica wzięli udział w wernisażu wystawy prac w Dolnym Kubinie
- słowackie dziecięce zespoły wzięły udział w Dziecięcej Scenie Miniatur Teatralnych w Buczkowicach, Wojewódzkim Przeglądzie Dziecięcych Zespołów Folklorystycznych w Wiśle; twórcy ludowi ze Słowacji uczestniczyli w Targach Sztuki Ludowej w Żywcu podczas Tygodnia Kultury Beskidzkiej, a słowacka grupa kolędnicza w Przeglądzie Zespołów Kolędniczych i Obrzędowych „Żywieckie Gody”
- odbyły się dwa studyjne wyjazdy – polscy animatorzy odwiedzili Słowację, a słowaccy Polskę,
- zorganizowano i przeprowadzono wystawę „Rzeźbiarze z Orawy” w Galerii Sztuki ROK, której towarzyszył katalog
- wydano multimedialną płytę, na której znalazły się materiały opisujące działania projektowe, polskie i słowackie instytucje kultury, beskidzkich twórców ludowych – w tym rzeźbiarzy z Orawy.
Projekt „Tam, gdzie Wy, tam i my” był komplementarny do projektu realizowanego przez Oravské kultúrne stredisko w Dolným Kubínie pt. „Od leta do jari spoločne vy i my”.


„Polsko-słowacka mieszanka kulturowa”
Realizowany przez Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej i Oravské kultúrne stredisko w Dolným Kubínie od kwietnia 2013 do marca 2014 r. projekt dotyczył głównie folkloru, choć jedno z działań poświęcone było śpiewowi chóralnemu. Celem było zwiększenie udziału najlepszych polskich i słowackich wykonawców, jak również zespołów w imprezach po drugiej stronie granicy. Wymiana służyła nie tylko występom przed zagraniczną publicznością, ale także nawiązaniu kontaktów pomiędzy wykonawcami i instruktorami zespołów z Polski i Słowacji. Całoroczne plany działalności ROK i OKS zostały do siebie zbliżone - kilkanaście przedsięwzięć tradycyjnie realizowanych przez obie instytucje zostało nasyconych działaniami transgranicznymi. Ponieważ oba ośrodki są na swych terenach jedynymi instytucjami kulturalnymi o charakterze ponadlokalnym (ROK - południowa część województwa śląskiego, OKS – Orawa), projekt miał znaczenie nie tylko dla tych dwóch instytucji, ale dla całego nieprofesjonalnego ruchu artystycznego po obu stronach granicy w tej części Euroregionu Beskidy.
W ramach projektu:
- zespoły folklorystyczne, instrumentaliści i kapele z Polski wzięły udział w imprezach takich jak Bačovské dni w Malatinie, Podroháčske folklorne slávnosti w Zubercu, Gajdovačka w Oravskiej Polhorze, Vianočný festiwal w Zubercu
- dziecięcy zespół folklorystyczny ze Słowacji wziął udział w Wojewódzkim Przeglądzie Dziecięcych Zespołów Folklorystycznych w Wiśle, a słowacki chór wystąpił podczas Międzynarodowego Festiwalu Chórów „Gaude Cantem”
- grupy kolędnicze z Polski i Słowacji wystąpiły w ramach „Kolędy bez granic” – jednej z imprez towarzyszących Przeglądowi Zespołów Kolędniczych i Obrzędowych „Żywieckie Gody”
- wykonano promujące projekt pendrivy i torby papierowe
- przebudowano strony internetowe etnofoto.net, naszlakachtradycji.art.pl, beskidzkitrojkat.art.pl i scalono je pod nowym adresem etnobeskidy.pl
- w polskich Beskidach zorganizowano i przeprowadzono trzydniowe seminarium dla organizatorów życia kulturalnego, animatorów oraz instruktorów z Polski i Słowacji
- opublikowano a) bogato ilustrowany trójjęzyczny kalendarz biurkowy na rok 2014 z programem najważniejszych imprez kulturalnych w Beskidzie Żywieckim, Śląskim, Kysucach i na Orawie oraz b) wydawnictwo poseminaryjne nt. organizacji życia kulturalnego w Polsce i na Słowacji, metod pracy z ruchem amatorskim, działań w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego pt. „Folklor na granicy / Folklor na hranici”.
W ramach bliźniaczego projektu OKS pt. „Oživené melódie slovensko-polského pohraničia” m.in. został zrealizowany film z warsztatów budowy instrumentów.