z Istebnej

Tradycyjna beskidzka kapela z Istebnej, należąca do najbardziej liczących się w kręgu tradycyjnej muzyki ludowej. Kapela powstała w 1985 roku z inicjatywy Zbigniewa Wałacha; miano Wałasi nadał jej Józef Pojda z Wisły. Przez lata skład ulegał zmianom, tworzyli go wspomniany Zbigniew Wałach oraz Józef Kawulok, Rafał Wałach, Jan Kaczmarzyk, Zbigniew Michałej, Jarosław Zowada, Andrzej Małyjurek, Piotr Kohut, Czesław Kobielu, Krzysztof Puszyński. Muzycy poszukiwali archaicznych melodii i kontaktu ze starymi mistrzami. I tak, grali utwory muzykantów z Beskidu Śląskiego: Jana Kawuloka, Michała Sikory i jego syna Jana, Władysława Zogaty, Jana Skotniora-Krężeloka, Marka Ficy i Jana Wolnego – melodie autentyczne, przekazywane z pokolenia na pokolenie (polki, owięzioki, pieśni pasterskie).

Kapela koncertowała niemalże w całej Europie, a także w Indiach, Nepalu, Cejlonie i Maroko zarówno z grupami z kręgu muzyki tradycyjnej, jak i z muzykami profesjonalnymi. Rokrocznie uczestniczyła w Światowych Rekolekcjach Podhalańskich w Rzymie (rekolekcyjnym hymnem był autorski utwór Zbigniewa Wałacha pt. „Uwielbienie”). Muzycy nagrywali też utwory dla Polskiego Radia i występowali studiu koncertowym im. Witolda Lutosławskiego. Byli obecni na każdej lokalnej imprezie, z których kilka – wspólnie z grupą przyjaciół – zainicjowali jak np. Istebniańskie Zaduszki.

Wałasi oprócz wspólnego grania sporo czasu poświęcili na tradycyjne muzykowanie z dziećmi i naukę przywiązania do Beskidu Śląskiego, swojej małej ojczyzny (praca w Ognisku Pracy Pozaszkolnej w Koniakowie, Istebniańskim Centrum Kultywowania Tradycji Regionu; prowadzenie regionalnego zespołu młodzieżowego Złoty Groń). Mieli świadomość, że zachowanie dziedzictwa i przekazywanie swoich umiejętności młodemu pokoleniu, stanowią powinność wobec regionu.

Wałasi zdobywali – zarówno jako kapela, jak i instrumentaliści – najwyższe nagrody w konkursach (np. Ogólnopolskie Konfrontacje Dudziarskie w Poznaniu, Międzynarodowy Konkurs Kapel i Śpiewaków Ludowych w Zakopanem) i podczas festiwali (m.in. Ogólnopolski Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym, Festiwal Folkloru Górali Polskich w Żywcu czy Międzynarodowy Festiwal Ziem Górskich w Zakopanem). Należy również wspomnieć o nagrodach dla zespołu Koniaków, z którym kapela współpracowała przeszło dwadzieścia lat. W 2004 roku Wałasi, w składzie Zbigniew Wałach (skrzypce, śpiew) i Jan Kaczmarzyk (gajdy, śpiew) zostali uhonorowani Nagrodą im. Oskara Kolberga.

Dziś Wałasi to grupa złożona z niezwykłych charakterów góralskich. Muzycy eksperymentują, ale podstawą przetwarzania czy tworzenia własnych kompozycji nadal jest muzyka tradycyjna. Ciągle szukamy pięknych form wyrażania się przez muzykę dostojną i godną. Przede wszystkim jednak mamy śniadość swojego pochodzenia z regionu, w którym żyli ludzie wielkiego formatu i wypowiadali się pełnym głosem. To zobowiązuje, podkreśla Zbigniew Wałach.