z Istebnej, ur. 1899 – zm. 1976

Człowiek o nieprzeciętnej osobowości i wielu talentach. Instrumentalista, budowniczy instrumentów ludowych, gawędziarz, działacz i folklorysta amator. Cieszył się niezwykłą popularnością i uznaniem. Swoje zainteresowania i poszanowanie tradycji wyniósł z rodzinnego domu. Jego ojciec Michał Kawulok był nie tylko znakomitym śpiewakiem i gawędziarzem, a przede wszystkim działaczem, który zawsze podkreślał polskość rodzinnej ziemi i wszędzie bronił interesów górali. Nie na darmo nazywano go „Królem Gór”.

Jan Kawulok, urodzony 20 września 1899 roku, zasłynął z nieprzeciętnych umiejętności muzycznych. Od najmłodszych lat grywał z bratem. W wieku siedemnastu lat skonstruował pierwsze gajdy –  instrument niezwykle skomplikowany. Później budował trombity, rogi pasterskie, piszczały sałasznikowe, fujarki i sowy –  wyróżniające się znakomitymi walorami dźwiękowymi oraz estetycznymi. Przed II wojną światową wykonywał kopie dawnych instrumentów ludowych na zamówienie muzeów, a po wojnie realizował zamówienia Cepelii.

Przez krótki okres czasu grał w kapeli zespołu założonego przez Rudolfa Szotkowskiego. W 1952 roku związał się z Regionalnym Zespołem Pieśni i Tańca Koniaków, z którym współpracował przez ponad dwadzieścia lat, aż do śmierci. Prowadził w nim kapelę (w której grała jego córka Zuzanna), był też reprezentacyjnym solistą. Z Koniakowem występował na terenie całej Polski oraz w wielu europejskich krajach. Zawsze był obecny na imprezach folklorystycznych organizowanych w Beskidach. Brał udział w nagraniach radiowych i telewizyjnych. Z jego wiedzy i znajomości tradycji muzycznej Beskidu Śląskiego korzystało wielu specjalistów, m.in. Stanisław Hadyna przygotowujący program tego regionu dla zespołu Śląsk.

Jan Kawulok chciał, żeby folklor Beskidu Śląskiego znało jak najwięcej osób. Dlatego – w starym, zbudowanym w 1863 roku domu rodzinnym, stanowiącym doskonały przykład architektury góralskiej – stworzył w 1958 roku swego rodzaju muzeum. Już na początku lat 60. XX wieku chatę Kawuloka, pełną własnoręcznie wykonanych instrumentów i mebli, odwiedzały często liczne wycieczki. Jan razem z córką Zuzanną pokazywali turystom proces budowania prostych instrumentów, a później na nich grali. Z biegiem czasu, ze względu na coraz większe zainteresowanie, ograniczali się do koncertów na unikatowych instrumentach ludowych. Po śmierci artysty (13 maja 1976 roku) przewodniczkami w izbie zostały jego żona Franciszka, a przede wszystkim córka, której przekazał całą swoją wiedzę, umiłowanie i poszanowanie rodzimej kultury.

Miał jeszcze jeden talent. Miejscowi nazywali go „naprawiaczem”, bowiem przez kilkadziesiąt lat nastawiał ludziom połamane kości. Wiele osób do dzisiaj pamięta, że miał też nieprzeciętne zdolności gawędziarskie i literackie. Nie tylko znakomicie opowiadał lokalne legendy, baśnie, podania, ale często wzbogacał je o nowe wątki.

Jan Kawulok otrzymał setki dyplomów i dziesiątki odznaczeń. Uhonorowano go m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, Złotą Odznaką Zasłużonemu w rozwoju województwa katowickiego, odznaką Zasłużony Działacz Kultury. Poświęcono mu dziesiątki artykułów, a fotografie wykonanych przez niego instrumentów znajdują się we wszystkich opracowaniach dotyczących folkloru muzycznego Beskidu Śląskiego. Jest też jednym z pierwszych laureatów Nagrody im. Oskara Kolberga, którą to otrzymał w 1976 roku.

film z cyklu „A życie toczy się dalej...” poświęcony Kawulokom: www.katowice.tvp.pl

artykuł Leszka Miłoszewskiego „W krainie gajdoszy” (s. 5–8): www.rok.bielsko.pl/wydawnictwa

http://ludowe.instrumenty.edu.pl/pl/instruments/show/instrument/4727